Mijn naam is Ebel Kemeling. 46 jaar, woonachtig in de Hoofdstad met Wendela, Jan (2) en Ebel Jr (0), en in het dagelijks leven adviseur en investeerder (www.spring-associates.com), als ook toezichthouder en bestuurder (van o.a. Sky NRG en Vereniging Veronica)
Vanuit een grondhouding van geïnformeerde verontwaardiging, ben ik op zoek naar interessante voorbeelden van hoe de waarheid geweld wordt aangedaan. Ik laat mij daarbij leiden door een drietal wetmatigheden (ook wel: de wet(ten) van Kemeling);
- Mensen praten meestal over zichzelf, ook al lijkt het of ze het over iets anders hebben
- Het meeste wat mensen beweren is niet waar
- Als mensen in directe zin iets over zichzelf zeggen, is meestal het omgekeerde waar
Het concept waarheid heeft altijd mijn interesse gehad. Ik heb er zelfs een groot deel van mijn studie aan gewijd. Nu het publieke debat immer meer ‘fact free’ wordt voel ik hernieuwd de drang om me tegen de onzin en retoriek te verzetten. Ik zie in het bijzonder twee problemen.
In de eerste plaats is er een extreme vorm van schaamteloosheid ontstaan bij overheden, bedrijven, NGO’s en bestuurders in hun communicatie. Als ze iemand iets kunnen doen geloven dat in hun belang is, zullen ze het doen. De retoriek van vandaag de dag is vele malen meer sophisticated dan 30 jaar geleden.
Het tweede probleem is misschien nog wel fundamenteler. De notie dat alles een mening is – ieder zijn eigen waarheid – wordt steeds sterker. Dit wordt gevoed door het feit dat iedereen zich wil uitdrukken, het liefst over zichzelf. En de optelsom van al die subjectieve zenders, is eigenlijk alles wat er over is van de publieke discussie. Het gekke is, dat er een relatie bestaat tussen het subjectieve en onwaarheid. Dus er zit een dubbele bodem in onze obsessie met onze eigen expressie. Dit heeft minder met logica te maken dan met psychologie; juist omdat we steeds vaker over onszelf praten, en over onszelf zoveel blinde vlekken hebben, praten we vaker onzin en brengt de communicatie ons verder van elkaar af. Mensen zenden nog wel , maar luisteren niet meer, en wat ze zenden, is meestal niet waar.
En het gaat meestal over hen zelf. Iemand die zegt van labradors te houden, ‘omdat ze zo trouw zijn’, zegt dat onder andere omdat hij zichzelf als trouw ziet. En iemand die zegt dat ‘ondernemers in dit land wat meer respect verdienen’, zou zelf wel eens wat meer respect willen krijgen.
Nog interessanter wordt het, als mensen echt over zichzelf beginnen. We hebben er allemaal ervaring mee. De persoon die je vertelt dat hij echt een doorzetter is (‘ja, moet je net mij hebben. Ik ben natuurlijk een doorzetter, als ik ergens aan begin, maak ik het af!’) is in het echte leven meestal een natte dweil. De regel is; als mensen iets over zichzelf zeggen, is het meestal niet waar. Sterker nog, meestal is het omgekeerde waar. Dat is overigens ook vaak de reden waarom ze het (moeten) zeggen. Dat is wat ik mijn bijzondere hoofdwet noem. Het is al heel lang mijn leidraad. Als iemand iets zegt, draai ik het in mijn hoofd om, en meestal klinkt het dan redelijk logisch. Probeer het maar eens. Het is reuze handig, en maakt ook de onzin die je dagelijks over je heen krijgt iets draaglijker.
